Oyun bitince şah ile piyon aynı kutuda!

Derin sessizlikler, atılımlar ve gergin hareketler, rakibinin ve kendisinin mümkün atılımlarını hesaplayan daima çalışan bir beyin, son devirlerin tanınan dizisi The Queen’s Gambit’in de hepimizin üzerindeki tesiriyle sizi atların, kalelerin, vezir ve şahın diyarına götürüyorum. Satranç diyarına…

SATRANCIN KALBİ ANTALYA’DA ATIYOR

Şu an Avrupa satrancının kalbi Antalya’da atıyor. 46 ülkeden 1000’in üzerinde başarılı atletin çaba ettiği Avrupa Yaş Kümeleri Satranç Şampiyonası’nda 8-18 yaş aralığında 6 farklı yaş kümesinden Avrupa’nın en uygun atletleri çaba veriyor. Türkiye Antalya’da tam 196 atletiyle temsil ediliyor. Turnuva 14 Kasım’a kadar sürecek. Eminim atletlerimiz büyük muvaffakiyet göstereceklerdir. Unutmayalım, 16 Yaş Altı Satranç Ulusal Takımı’mız Olimpiyat Şampiyonu oldu, hepimize büyük bir sevinç yaşattılar ve bugün lisanslı sportmen sayımız 1 milyon 200 bine yakın. Hülasa Türkiye’de bir satranç rüzgârı esiyor! Rüzgârın başında bir bayan var. Türkiye Satranç Federasyonu Lideri Gülkız Tulay… Hem onunla hem de küçük sporcularımızlafoto muhabirimiz Selahattin Sönmez ile birlikte bir ortaya geldim. Natürel dünyam değişti.

ÇOCUKLAR SPORTMEN ANNELER ANTRENÖR YA DA HAKEM OLDU!

Gülkız Tulay ile sohbetimize Türkiye’de bir manada futbolun önüne geçen satranç sevgisiyle başladık; zira istatistiklere nazaran bu sevgi doğudan batıya, en ücra köylere kadar yayılmış durumda. Bakın Gülkız Tulay neler anlattı:

* Gençlik ve Spor Bakanlığı datalarına nazaran futbol dahil tüm spor kollarının önüne geçmiş durumda satranç. Her 10 atletten biri satranç atleti.

* Ülkedeki birinci satranç eğitim kulüplerini kurmak bana nasip oldu. Altyapıya yatırım yaptık. Çocuklar satranç öğrendi. Öğrenmekle kalmadı, sportmen olarak devam etti.

* Satrancın girdiği her konutta anneler, babalar, dedeler, nineler satranç öğrendi.

* Çocuğu ile satranca başlayan artık antrenörlük, hakemlik yapan anneler var. Siirt’te, 2 çocuk annesi Kevser Sarsılmaz örneğin. Turnuvalarda büyük muvaffakiyetler elde etti. Satranç antrenörlüğü ve hakemliği de yapıyor.”

HAYALLERİ GERÇEKLEŞTİRMEK VE BİR DOKUNUŞLA BÜYÜK MUCİZELER…

Aynı vakitte büyük bir tutku, satranç oynamak. Queen’s Gambit dizisinde beni en çok etkileyen sahnelerden biri Beth’in yatakhanede geceleri yatarken, bir anda tavanda satranç tahtası belirmesi ve Beth’in zihninde oynadığı oyunu görmemizdi. Tutku, durmayan akıl ve heyecan…

Tüm bunların yanında değişen hayatlar. Türkiye’de bir dokunuşla nelerin değiştiğini de Federasyon Lideri Gülkız Tulay anlattı:

* ‘Satranç tahtasında koşuyorum, oynuyorum, tüm hayallerimi gerçekleştiriyorum’ diyen yürüme zahmeti yaşayan Artvin’in Arhavi ilçesinden bir atletimiz vardı. 5 yaşından beri oynadığı satranç ve fizik tedavi sayesinde yürümeyi başardı.

* SMA hastası Handenur Şahin’imiz var, muvaffakiyet hikayesi yazıyor. Galatasaray Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü’nü bitirdi. Artık onun da içinde olduğu, federasyonumuzun yetkilileri ile satranç sporu uzmanlarımızdan, akademisyenlerden, işitme engelli atletlerden ve eğitmenlerden oluşan tecrübeli bir takım ile “Satranç Mahzur Tanımaz” projesini hayata geçirdik.

* Dünyada birinci kere, işaret lisanına ilişkin satranç terminolojisini geliştirdik ve ‘Türk İşaret Lisanı Satranç Tabirleri Sözlüğü’nü satranç dünyasının hizmetine sunduk.

* Gören Eller Projesi ile görme engelli okullarında satranç sınıfları açtık.

* Tüm Sevgi Konutları ve Çocuk Evleri’ne satranç sınıfları açtık ve antrenörler yetiştirdik. O konutlarda satranç ile tanışan çocuklarımız bugün Türkiye şampiyonu oluyorlar ve ülkemizi yurtdışında temsil ediyorlar. Yeni Hayata Bir Atılım projesi ile hükümlü/tutuklu çocukları satranç ile tanıştırdık.”

İLKOKULLARA SATRANÇ DERSİ KONULSUN ÖNERİSİ

Peki çocukların hayatı satranç ile nasıl değişiyor? Ne kazanıyorlar?

* Satranç oynayan çocukların özgüvenleri yüksektir. Disiplini, çalışmayı öğrenir, çok istikametli düşünür, yaratıcıdırlar. Tahlil, müşahede ve sorun çözme yetenekleri yüksektir.

* Vakti âlâ kullanırlar. Sabretmeyi, plan yapmayı hatta 10 adım sonrasını planlamayı öğrenirler.

* Hepsinin okul başarısı yüksektir. Üniversite imtihanlarında muvaffakiyet yüzdeleri yüksek. Çok sayıda atletimiz Türkiye’de ve yurtdışında çok uygun okullarda muvaffakiyet bursuyla okuyor.

* Devlet ve özel olmak üzere yaklaşık 45 bin civarında birinci ve ortaokul var. Ana sponsorumuz Türkiye İş Bankası’nın da takviyesi ile yakında okullarda 30 bininci satranç sınıfımızı açacağız.

* Saydığım nedenlerden ötürü, satrancın bilhassa birinci sınıftan dördüncü sınıfa kadar okullara ders olarak konulmasını istiyoruz. Biz ana sponsorumuzla tüm okullara satranç sınıfları kurmaya hazırız.”

SON 10 YILDA SATRANÇ

10 yılda, Türkiye’ye 1 olimpiyat şampiyonluğu, 35 dünya şampiyonluğu, 37 dünya ikinciliği, 41 dünya üçüncülüğü, 85 Avrupa şampiyonluğu, 78 Avrupa ikinciliği, 67 Avrupa üçüncülüğü getirildi. Kazanılan toplam madalya sayısı ise 11’den 603’e ulaştı.

2012 yılına kadar 5 “büyükusta” varken, bugün bu sayı 13’e ulaştı. Büyükusta unvanı satrançta gelinebilecek en büyük unvan.

MİNİK ATLETLER NE DİYOR?

7-12 yaş ortası minik atletler derin bir sessizlik içinde atılımlarını düşünürken girdim salona… Çıt çıkmıyordu, yalnızca o ana ve ataklarına odaklanmışlardı. Bir müddet izledim, sonra hepsiyle sohbet ettim. Hepsinin gayesi şampiyon olmak, kimi çok eğlendiğini, kimi rakibini yenmekten büyük keyif aldığını anlattı. Düşünde oynayan bile var. Hepsinin ortak söylediği şey, “Düşünmemi geliştirdi, ders notlarım yükseldi” oldu.

KÜLLİYE’DE SATRANÇ SINIFI

Satranç rüzgârı Cumhurbaşkanlığı’nda da esiyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, katıldığı tertiplerde satranç kadrosu dağıtıyor. Eşi Emine Erdoğan şehit ailelerine yönelik bir satranç projesinin fikir annesi. Külliye’de bir satranç sınıfı olduğunu biliyor musunuz?

KADIN ATLET SAYISINDA DA ZİRVEDE

* Satranç, bayan lisanslı sportmen manasında da tüm branşlar ortasında tepede yer alıyor. Bayanların satranca ilgisi de giderek artıyor. 10 yıl evvel 47 bin 332 olan lisanslı bayan sportmen sayımız bu yıl prestijiyle 400 bine yaklaştı

* Son olimpiyat şampiyonu kadrosunda Gülenay Aydın ve Hatice Aslı Muştu da yer aldı. Senemgül Başsarı ise yakın vakitte çok değerli bir muvaffakiyete imza atarak, Türk satranç tarihine geçti. 2022 Dünya Yaş Kümeleri Satranç Şampiyonası’nda 10 Yaş Kızlar kategorisinde ‘birinci ile eş puanda dünya ikincisi’ oldu.

SATRANCI SEVDİREN KADIN

Türkiye’deki muvaffakiyet rüzgârının gerisindeki isim, Gülkız Tulay; aslında başarılı bir işkadınıydı. Çocukları satranca başladı. Satrancın çocuklarının hayatında yarattığı olumlu etkiyi görünce, daha çok çocuğun satranç oynaması gerektiğine inanarak yola çıktı. Türkiye’nin birinci satranç eğitim kulüplerinde onun imzası var. Türkiye Satranç Federasyonu’nun birinci bayan lideri oldu. 10 yıldır Lider. Onun devrinde Avrupa Parlamentosu Eğitim Komitesi, Türkiye’yi satrançta Avrupa’ya örnek ülke olarak gösterdi. Sayısız Dünya ve Avrupa şampiyonluğunun yanı sıra satrançta birinci sefer olimpiyat şampiyonluğu onun periyodunda geldi. Ağustos ayında Milletlerarası Satranç Federasyonu (FIDE) tarafından satranç sporunun yaygınlaştırılması için hayata geçirdiği projeler ve başarılı çalışmaları nedeniyle “Avrupa’nın En Başarılı Bayan Yöneticisi” seçildi.

VE O DİZİ ‘THE QUEEN’S GAMBIT’

Bir solukta izlediğim dizilerdendi. Çok uygun satranç oynayan ve çok sayıda erkeği yenerek şampiyon olan bu güçlü bayan karakteri hayranlıkla izlemiş, satrançtan esinlenerek hazırlanan kıyafetlerini de beğeniyle takip etmiştim. Federasyon Lideri da doğal olarak keyifle izlemiş. Dizinin ismini yani “Vezir Gambiti”’ni de Lider Tulay anlattı:

* İngilizce’de Queen’s Gambit bizde Vezir Gambiti olarak isimlendirilen bir satranç açılışı.

* Daha üstün pozisyona geçebilmek için oyunun başlangıcında bir ya da birkaç taşı feda edersin, böylelikle rakibin kazandığını sanmasına müsaade eder, tam zafere ulaştığını sandığı sırada harekete geçip oyunu kazanırsın.

* Ancak karşı taraf her vakit bu tuzağa düşmeyebilir doğal. Hayat üzere demek mümkün, bazen kazandığını sandığın anda mağlup olursun.

* Unutmayalım, satrançta ‘oyunun sonunda şah ve piyon birebir kutuya geri döner’ ve siz yine oyunu başlatana kadar orada kalırlar, ancak hayat daima devam eder.”

BEN NE DİYORUM

Dünya Satranç Federasyonu’na nazaran, dünyada 600 milyondan fazla kişi nizamlı olarak satranç oynuyormuş. Bizdeki ilgi de ortada. Dünya ortalamasının üzerinde atlete sahibiz. Federasyon Lideri çok başarılı genç sportmenlerin olduğunu, Magnus Carlsen’in ününe ulaşabilecek potansiyele sahip olduklarını söylüyor. Avrupa bizi örnek gösteriyorsa, satranç bu ülkede bu kadar seviliyorsa devlet daha fazla takviye vermeli. Şampiyonalarda dereceye giren atletlere, ekiplere takviye primleri verilmeli, önleri açılmalı. Para ve ödül motivasyon ögesidir. Satrancın çocuklara kattığı paha de çok kıymetli. Lider Gülkız Tulay’ın ilkokul birinci sınıftan dördüncü sınıfa kadar satranç dersi konması talebini sevdim. Umarım dikkate alınır. (Hürriyet)